Oude zaagschuur van kasteel Den Bramel omgetoverd tot fijn duurzaam huis

Ton Swagten woont met zijn vrouw sinds enige jaren in de voormalige zaagschuur (1860) van kasteel Den Bramel in Vorden. Het prachtig gelegen gebouw is al lang geen zaagschuur meer; rond de eeuwwisseling is het verbouwd tot boerderij (‘Arfman’) en sinds 1985 is het een woonhuis. Een huis met historie dus, maar ook een huis dat (enigszins) voorbereid is op de toekomst.

Zonder gas

Ton Swagten legt uit: “Ik ben van oorsprong bioloog, en de natuur gaat me aan het hart. Daarom wil ik graag een duurzaam, maar toch ook comfortabel huis hebben. We wilden in dit huis geen gas en vanuit dat idee zijn we aan de slag gegaan.” Als eerste zijn ze op pad gegaan om advies in te winnen, zoals bij de Vordense Energie Coöperatie en Agem. Ook hebben ze een aantal andere huizen bekeken om voorbeelden in de praktijk te zien.

Ze wilden geen gas, maar hadden nog wel radiatoren. Wat doe je daar mee? “Je kunt de oude radiatoren gebruiken met een hybride warmtepomp. Dat kan op weg naar ‘’gasloos’ een goede tussenoplossing zijn, je gebruikt dan alleen gas als het echt koud is en verder elektra. Dat was voor ons geen oplossing, omdat we geen eigen zonnepanelen konden plaatsen. Dit dak bevat namelijk nog asbest en moet op termijn gerenoveerd worden. Een warmtepomp is een slimme oplossing met (eigen) duurzame stroom. Maar, die komt waarschijnlijk wel als we het dak gerenoveerd hebben met een betere isolatie.”

Groene energie

Daarom nemen ze deel aan een zonnepark in Zutphen. Deze investering betaalt zich jaarlijks deels terug via de energiebelasting. Ton: ”De stroom die we zelf gebruiken nemen we af bij OM, die staat in de top 3 van duurzame energiebedrijven. We verbruiken ongeveer wat de panelen in Zutphen opleveren. We hebben dus groene stroom ook al hebben we geen zonnepanelen op ons eigen dak”.

Pelletketel

Om het huis te verwarmen hebben ze gekozen voor een pelletketel (wat een veel efficiëntere verbranding en een hoger rendement heeft dan een pelletkachel). “Een pelletketel is best een hele investering. Die kosten hebben we in de verbouwing meegenomen. Verder hebben we een boilervat dat ongeveer 1.000 liter water bevat. Daarvan is 250 liter als tapwater voor warmwater en douche. Het installatiebedrijf dat deze pelletketel levert zit trouwens in Halle, in de Achterhoek. De pellets kopen we zo duurzaam mogelijk in. We verwarmen het huis met vloerverwarming. Het mooie is dat we de temperatuur in verschillende ruimtes ook apart kunnen regelen. Het hoeft dus niet overal even warm te zijn. Ook al hebben we vloerverwarming, we hebben toch gekozen voor een essenhouten vloer, wat kan als je o.a. de luchtvochtigheid goed regelt.

Als aanvulling hebben ze een prachtige stoere rocket leemkachel. Ook weer van een bedrijf uit de Achterhoek, uit Gaanderen. De dikke muren van de leemkachel blijven lange tijd warm en geven een heerlijk behaaglijk gevoel. Het (snoei-)hout komt grotendeels van eigen terrein. De slaapkamers en de werkkamer op de bovenverdieping worden nog apart verwarmd met twee infraroodpanelen in combinatie met een thermostaat. 

Isoleren en ventileren

Met de pelletketel hebben ze geen hoge temperatuur verwarming. Met een cv-ketel op gas is het water tussen de 75°C en 85°C, terwijl 60°C voldoende is voor het tapwater. De vloerverwarming is een lage temperatuurverwarming waarbij het water hooguit 35°C is. Het huis was van binnenuit al deels geïsoleerd, bijvoorbeeld met isolatiewandjes tegen de buitenmuren. “We hebben een aantal nieuwe deuren en kozijnen geplaatst en oude deuren zijn goed afgedicht. Overal in huis is verder dubbel glas HR++ geplaatst, met een gas gevulde tussen laag. De vloeren met daarin de vloerverwarmingsleidingen hebben een isolatielaag van 15 cm.”

Door goede isolatie en toch ook voldoende ventilatie komt er minder vocht in huis en dat is goed; droge lucht kost minder energie om te verwarmen dan vochtige. Je wil echter ook niet te droge lucht. Zeker met een houten vloer. Daarom zijn er luchtbevochtigers in de woonkamer, die werken als de luchtvochtigheid onder de 50% komt.

Besparen op energie

“Trouwens, de beste energiebesparing is bezuinigen op het verbruik. Vooral met apparaten. Geef liever iets meer uit aan het apparaat dat energiezuinig is. Daarom is het slim om overal ledlampen te gebruiken, die hebben tegenwoordig ook mooi warm licht.”

Theetuin voor Pieterpadlopers

Ze zijn niet alleen in huis aan de slag gegaan, ook de tuin heeft de nodige aandacht gekregen. Zo staan er oude rassen hoogstamfruitbomen, een bloem- en insectenrijk hooiland en ligt er een mooie moestuin. Bijna het hele jaar kunnen Pieterpad (-wandelaars) even op adem komen in de gezellige theetuin Veldwijk. ‘In de zomer hebben we soms wel 50 tot 60 wandelaars per dag te gast’, besluit Ton met een glimlach.