De boer en de bodem

Bodemcoach aan het woord

Henry Mentink heeft samen met Romy Mentink een natuurinclusief veeteeltbedrijf (Bronckhorster Beef) in Zelhem. Ook is hij een van de vijftien bodemcoaches in Gelderland. Een perfecte combinatie, want boer en bodem zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden.

“Wanneer de bodem in topconditie is, vertaalt zich dat in gezonde voeding voor het dier en nog belangrijker de mens”, legt Henry uit. “Boeren kunnen de bodemcoach advies vragen over duurzaam beheer van de bodem. Een coach kijkt soms fysiek in het veld, doet analyses en adviseert hoe de grond beter in conditie komt.”

Bodem is belangrijk

Henry: “De bodem moet gezond zijn om zoveel mogelijk functies voor ons te vervullen. De bodem zorgt voor voedsel, maar een gezonde bodem helpt ook goed om te gaan met klimaatverandering. Een goede bodem is belangrijk voor de biodiversiteit en schoon drinkwater. Ook kan een bodem tonnen aanCO-2 opslaan. Een arme bodem veroorzaakt eerder milieuschade dan een veerkrachtige bodem.”

Dierlijke mest in plaats van kunstmest

“Een gezonde en duurzame bodem waarbij het milieu zo min mogelijk wordt belast is een uitdaging, maar zeker haalbaar. Daar wil elke boer wel mee aan de slag. Alleen is het nodig dat er meer duidelijkheid en perspectief voor de boeren komt”, betoogt Henry.

“Organisch gebonden mest is gemaakt van dierlijke mest of plantenresten. Onderzoek van de WUR toont aan dat stikstof van deze mest minder snel naar het milieu verdwijnt dan niet gebonden organische mest, zoals kunstmest. “Het rare echter wat we nu landbouwbreed zien is dat boeren minder eigen (organische) mest mogen gebruiken, maar deze weggevallen ruimte wel mogen invullen met kunstmest.“

“Evenwichtsbemesting is hierbij ook een belangrijk uitgangspunt. De nutriënten of voedingsstoffen die je erop brengt, wil je er in de vorm van gewassen weer afhalen. Wanneer dit lukt is er geen overdaad aan nutriënten die in de winter kunnen uitspoelen richting het grondwater.“

Verdichting bodem

Henry: “De grootste zorg voor de bodem is een te verdichte teeltlaag.” Bij verdichting verslechtert de bodemstructuur, het waterdoorlatend vermogen, de wortelgroei voor planten en het actief bodemleven. “De oorzaak is dat grond vaak wordt bewerkt met zware machines. Dat is logisch om in korte tijd met weinig mankracht veel werk te kunnen verzetten. De machines hebben echter flinke impact op de ondergrond, waardoor storende lagen ontstaan. Door verdichting van de teeltlaag eventueel gecombineerd met de snelle voeding via kunstmest gaat een plantje niet investeren in een diepe beworteling. Dit zorgt op haar beurt voor minder buffer aan vocht en mineralen voor de planten.”

Kruiden helpen

“Kruiden in het grasland zoals klaver, chicorei en smalle weegbree helpen om verdichte gronden opener te maken. Deze kruiden hebben vaak lange en dikke wortels die ervoor zorgen dat de grond opener en luchtiger wordt met veel poriën. Deze poriën zorgen ervoor dat water beter vastgehouden kan worden. Als een spons zeg maar. Hierdoor komt de bodem weer in haar kracht en profiteren planten van de hele teeltlaag.“

Kleigrond naar zandgrond brengen

“Van oorsprong zijn mensen zich gaan vestigen op goede kleigrond, bijvoorbeeld aan de oevers van de rivieren”, vertelt Henry. “Dat zijn onze steden en dorpen geworden. We wonen dus vaak op vruchtbare gronden. Landbouwgrond is juist vaak op slechtere, laat ontgonnen zandgronden te vinden. Bij het bouwen van huizen, wegen of inrichten van natuur komt kleigrond vrij. We doen nu samen met Provincie Gelderland een proefje om de afgegraven kleigrond over te brengen naar de droge zandgrond in de Achterhoek. De droge zandgrond wordt hierdoor robuuster en mineralen en vocht worden beter vastgehouden. Dit is een vorm van klimaatadaptatie voor de lange termijn. Dat zijn leuke dingen!”

Kies voor duurzaam voedsel

“Helaas is er veel kennis rondom gezonde voeding verdwenen. We richten ons tegenwoordig op de kwantiteit van voeding en het zo goedkoop mogelijk produceren hiervan. Dat is een heel logisch gevolg van het ingerichte economisch gedreven voedselsysteem. Wanneer je als boer duurzamer wil produceren word je hiervoor vaak onvoldoende beloond.“

“Boeren willen niets liever dan een meer duurzame bedrijfsvoering. Als men wordt beloond voor duurzame productie wordt dit ook haalbaar voor andere boeren. Als consument maken we de keus in de supermarkt. Als we samen voor duurzaam lokaal geproduceerd voedsel kiezen, zorgen boeren voor deze producten”, zegt Henry tot besluit.